Zorg

De zorg en ondersteuning voor de Nederlandse veteraan in vogelvlucht.

Zorg en ondersteuning voor veteranen en hun relaties

Nederland vervult een actieve rol in de wereld met vredesmissies. Een land dat zijn burgers uitzendt naar oorlogsgebieden heeft een verantwoordelijkheid voor deze groep op het gebied van zorg. Nederland heeft gekozen voor een zorgsysteem van samenwerkende civiele en militaire partijen, die duurzame, en kwalitatief hoogwaardige voorzieningen gecoördineerd aanbieden. Naast state-of-the-art expertise op het gebied van hulpverlening en behandeling sluit deze ook aan bij de specifieke context waarin de veteraan verkeert. Optimale zorg wordt geleverd door de veteraan, zijn partner en/of gezin op basis van context specifieke kennis en voorzieningen centraal te plaatsen in zijn zorgvraag. Zowel voor, als tijdens als na de uitzending zijn zorgactiviteiten ingericht ten behoeve van de militair/veteraan en diens thuisfront. Deze zorg is vastgelegd in de Veteranenwet waarin ook de zorg voor dienstslachtoffers is geborgd.

Historisch perspectief

Het toenemend aantal veteranen met een psychosociale hulpvraag leidde in 2005 tot de opdracht van de minister van Defensie specifieke zorg- en behandelprogramma’s voor veteranen in een civiel-militair zorgsysteem te ontwikkelen, gebaseerd op het ‘kringenmodel van Gersons’. Het model gaat ervan uit dat de zorg voor de veteraan bij hem of haarzelf begint. Zodra dit nodig is kan steun gezocht worden bij de omliggende kringen, waarbij naar buiten toe stapsgewijs meer professionele hulpverlening wordt ingezet. De eerste kring wordt gevormd door de steun van onder meer partner en collega’s. De tweede kring door onder meer de commandant en personeelsmanagers. De derde kring door de eerstelijnsgezondheidszorg en -hulpverlening. En tenslotte de vierde kring door de gespecialiseerde zorg. In 2007 is eerst voor actief dienende militairen een centrale organisatie voor Militaire Geestelijke Gezondheidszorg (MGGZ) opgericht. Vervolgens werd in hetzelfde jaar door de directie van de MGGZ het beoogde civiel-militaire zorgsysteem voor veteranen opgericht: het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV). Doel is postactieve veteranen, dienstslachtoffers en hun dierbaren bij missie gerelateerde psychische en psychosociale problemen overal in Nederland de meest geëigende zorg te bieden gericht op duurzame gezondheid en herstel. Het LZV is opgenomen in het Veteranenbesluit Bijzondere zorgplicht voor veteranen.

Materiële zorg

Naast deze immateriële zorg is er de materiële zorg. Voor veteranen is er een voorzieningensysteem beschikbaar. Zo zijn er onder meer regelingen met betrekking tot het Militair invaliditeitspensioen (MIP) en schadevergoeding. De uitvoering hiervan is in handen van het ABP. Het ABP verzorgt uitkeringen en pensioenen en geeft daarnaast hulp op andere gebieden zoals geneeskundige verstrekkingen, voorzieningen, re-integratiebegeleiding en als het nodig is ook hulp bij schulden.

Veteranenloket

Met alle hulpvragen kan de veteraan en zijn relatie 24 uur per dag terecht bij het Veteranenloket. Het loket is de toegang voor alle vragen van en over veteranen. In geval van een immateriële zorgvraag verwijst het Veteranenloket naar het gespecialiseerd maatschappelijk werk van het LZV en wordt een zorgcoördinator toegewezen, die ook kan adviseren wat de mogelijkheden zijn op het gebied van de materiële zorg.

Het veteranenloketDeze link opent in een nieuw tabblad en is extern

Nuldelijnsondersteuning

Het belang van de eerste lijn is erg groot. De partner en collega’s zijn de eersten die eventuele problemen van de veteraan herkennen, kunnen voorkomen dat die verergeren en eventueel de veteraan kunnen overreden om professionele hulp te zoeken. Niemand kent de ervaringen en omstandigheden die hebben geleid tot de problemen van veteranen zo goed als collega veteranen. Vaak zijn zij de enigen waarmee traumatische ervaringen worden gedeeld. Van oudsher spanden veteranenorganisaties zich in om veteranen en relaties met psychosociale problemen ‘kameraadschappelijk’ te ondersteunen. Het samenstel van initiatieven dekte niet de gehele populatie af, was niet altijd genormeerd en sloot niet volledig aan op de professionele zorg. Eind 2012 hebben het vfonds (het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) en het nationaal Veteranen Platform het initiatief genomen om structuur aan te brengen in de organisatie en financiering van de nuldelijnsondersteuning aan veteranen, militaire dienstslachtoffers en hun relaties. Dat heeft geleid tot een Nuldelijnsondersteuningssysteem waarin de kwaliteit van de ondersteuning is geborgd, op elkaar is afgestemd en eenduidig en eenvoudig toegankelijk is in een landelijk dekkend, genormeerd en betrouwbaar nuldelijnsondersteuningssysteem, dat aansluit bij de behoefte van de veteranen en de professionele hulpverlening. Veteranenondersteuners bieden daarin een luisterend oor of passend advies op basis van hun eigen ervaring als veteraan of relatie. Ze hebben hiervoor een training gevolgd. Met het Veteranenbesluit van 19 juni 2014 is het nationaal Veteranen Platform door Defensie belast met de coördinatie van de nuldelijnsondersteuning voor veteranen. Met de oprichting van het NLVi (Nederlands Veteraneninstituut) op 1 januari 2021 is de financiering door Defensie, de coördinatie en de uitvoering van de nuldelijnsondersteuning van het nationaal Veteranen Platform overgegaan naar het NLVi.

Meer informatie